Obszar pracy z dziećmi

 

 

Szczegółowy zakres standardu 9.1

W planie opiekuńczo-wychowawczo-edukacyjnym instytucji opieki są spisane wskazówki metodyczne dla personelu, które wspierają rozwój fizyczny dzieci, uwzględniające:
1 | rozwój sprawności dzieci w zakresie małej motoryki;
2 | rozwój percepcji zmysłowej dzieci;
3 | rozwój sprawności dzieci w zakresie dużej motoryki.

 

 

Wskazówki metodyczne sprzyjające rozwojowi sprawności fizycznej i sensorycznej u dzieci zawarte w Planie OWE mogą dotyczyć zarówno organizacji przestrzeni, jak również opisywać różne zachowania personelu. Poniżej przykłady działań personelu w tym zakresie:

STANDARD 9

• dbanie o organizację sali oraz przestrzeni na zewnątrz w taki sposób, żeby dzieci miały wiele okazji do ćwiczenia umiejętności ruchowych;
• umożliwianie dzieciom codziennego kontaktu z materiałami dotyczącymi zmysłów; czucia, smaku, zapachu, wzroku, słuchu, propriocepcji i równowagi;
• zapewnienie dostępu do wody, piasku, ciastoliny, naturalnych materiałów o różnorodnej fakturze i zapachu, materiałów dźwiękowych;
• dbanie o to, aby natężenie dźwięków lub bodźców wzrokowych nie przytłaczało dzieci;
• zapewnianie w ciągu całego dnia różnorodnych aktywności sensorycznych stosownie do potrzeb dzieci – (uwaga: planowanie doświadczeń sensorycznych powinno zagwarantować dzieciom czas na zaangażowanie się i dzielenie się swoimi doświadczeniami i spostrzeżeniami z innymi);
• wspieranie niemowlaków w nauce kontrolowania ruchu ciała i nauce stania, czworakowania i chodzenia;
• stwarzanie niemowlakom możliwość samodzielnego badania różnorodnych obiektów, także własnych rąk i nóg oraz twarzy;
• stwarzanie niemowlakom możliwości eksplorowania przestrzeni, przez przenoszenie ich w różne miejsca, w których mają nowe wyzwania w dążeniu do interesujących je przedmiotów;
• bawienie się z dziećmi w zabawy ruchowe, podążanie za tym co robią dzieci (np. turlanie, czworakowanie);
• zachowywanie czujności co do bezpieczeństwa dzieci, ale bez powstrzymywania ich przed podejmowaniem nowych zadań ruchowych;
• stwarzanie dzieciom warunków do podejmowania nowych wyzwań związanych z przemieszczaniem się i uczeniem nowych umiejętności motorycznych w granicach akceptowalnego ryzyka;
• umożliwianie dzieciom wielokrotnego powtarzania i ćwiczenia konkretnych umiejętności ruchowych tak długo, jak długo są tym zainteresowane;
• dostarczanie dzieciom okazji do ćwiczenia siły i sprawności ruchowej;
• stwarzanie dzieciom możliwości ćwiczenia sprawności rąk, dłoni i palców, w szczególności przez zostawienie im czasu na zabawę i manipulację;
• umożliwianie dzieciom ćwiczenia koordynacji wzrokowo-ruchowej, np. podczas jedzenia, ubierania się i codziennych czynności.

 

 

Szczegółowy zakres standardu 9.2

W planie opiekuńczo-wychowawczo-edukacyjnym instytucji opieki zostały zawarte aktywności wspierające rozwój sprawności fizycznej dzieci i angażowanie zmysłów, w tym:
1 | zabawy angażujące zmysły: wzroku, słuchu, węchu, dotyku, smaku;
2 | zabawy wspierające rozwój motoryki małej;
3 | ćwiczenie koordynacji wzrokowo-ruchowej i równowagi;
4 | zabawy wspierające czucie głębokie oraz kształtujące schemat własnego ciała;
5 | aktywności w zakresie dużej motoryki ze szczególnym uwzględnieniem zabaw na powietrzu.

 

Wskazówki metodyczne sprzyjające rozwojowi sprawności fizycznej i angażowania zmysłów u dzieci zawarte w Planie OWE mogą zawierać przykłady zabaw w tym obszarze, organizowanych przez personel, takie jak:

Ad. 1) Zabawy angażujące zmysły wzroku, słuchu, węchu, dotyku, smaku:
– ścieżki sensoryczne – chodzenie na bosaka po trawie, piasku;
– zabawy wodą, błotem, piaskiem;
– malowanie rękami;
– słuchanie i wydawanie dźwięków;
– próbowanie ziół;
– wąchanie kwiatów, roślin;
– testowanie smaków;
– zabawy koszykiem skarbów.

Ad. 2) Zabawy wspierające rozwój motoryki małej:
– zabawa klockami;
– wkładanie i wyjmowanie elementów z pojemników;
– papier: chwytanie, darcie, składanie;
– malowanie farbami;
– ciastolina, plastelina, ciasto: lepienie, wałkowanie;
– przyczepianie i odczepianie;
– włączanie przycisków.

Ad. 3) Ćwiczenia koordynacji wzrokowo-ruchowej i równowagi:
– wspinanie się na kanapę z wykorzystaniem poduszek, krzesełek, mocnych pudeł;
– chodzenie po śladzie;
– samodzielne jedzenie;
– malowanie;
– mycie rąk;
– sprzątanie zabawek do pudeł;
– zabawy piłką – rzucanie, łapanie, turlanie.

Ad. 4) Zabawy wspierające czucie głębokie oraz kształtujące schemat własnego ciała:
– turlanie;
– huśtanie się;
– przeciskanie się prze tunel;
– otulanie kocem;
– masowanie.

Ad. 5) Aktywności w zakresie dużej motoryki ze szczególnym uwzględnieniem zabaw na powietrzu:
– zabawy w torze przeszkód;
– swobodne zabawy na zewnątrz na nierównej powierzchni;
– bieganie;
– wspinanie się;
– skakanie;
– przechodzenie przez przeszkody;
– popychanie i ciąganie przedmiotów i zabawek;
– kopanie w piaskownicy.

Obszar pracy z dziećmi

 

Szczegółowy zakres standardu 8.1

W planie opiekuńczo-wychowawczo- edukacyjnym instytucji opieki są spisane wskazówki metodyczne dla personelu, wspierające u dzieci rozwój gotowości i umiejętności porozumiewania się, z uwzględnieniem:
1 | mówienia do dzieci;
2 | aktywnego słuchania dzieci;
3 | wzbogacania słownictwa dzieci.

 

Wskazówki metodyczne zawarte w Planie OWE mają pomagać opiekunom/opiekunkom wspierać rozwój możliwości komunikacyjnych dzieci. Poniżej wskazówki metodyczne dla personelu, które mogłyby być zamieszczone w Planie OWE.

STANDARD 8

Przykłady działań personelu wspierających u dzieci rozwój gotowości i umiejętności porozumiewania się:

• dostosowywanie złożoności własnych wypowiedzi do poziomu komunikacji dziecka i nie infantylizowanie swojej komunikacji z dziećmi;
• obserwowanie i odpowiadanie na werbalne i niewerbalne komunikaty płynące od dzieci;
• używanie pytań zarówno otwartych, jak i zamkniętych, na które dzieci mogą dać krotką odpowiedź;
• używanie pytań rozszerzających lub inicjujących rozmowę w sposób budzący zainteresowanie albo działanie dziecka;
• czekanie na odpowiedź dziecka (werbalną lub niewerbalną), zanim przejdzie się do następnych pytań lub komentarzy;
• stosowanie różnorodnych form wypowiedzi (pytania, zdania twierdzące, wykrzyknikowe itd.).;
• stosowanie wyjaśnień, aby pomoc dziecku zrozumieć dane zjawisko;
• rozszerzanie języka i słownictwa dzieci, za pomocą określeń opisujących dane zjawisko, sytuację czy przedmiot i łącząc je ze słowami, które dziecko zna;
• wypowiadanie się pełnymi, choć krótkimi zdaniami;
• rozwijanie rozmowy, utrzymującej dłużej uwagę dzieci przy danym temacie;
• angażowanie dziecka w słowną interakcję opartą zarówno na wspólnie dzielonym doświadczeniu, jak i osobistych doświadczeniach dziecka;
• wyraźne artykułowanie, modelowanie głosu, żeby wzmocnić zaangażowanie dzieci w rozmowę;
• używanie różnych słów z różnych kategorii (przedmioty, działania, uczucia, funkcje);
• częste stwarzanie dzieciom okazji do wspólnego czytania książek, oglądania ilustracji;
• podczas czytania zachęcanie dzieci do aktywności takich, jak: przewracanie kartek, zadawanie pytań, odpowiadanie na pytania, podążanie za rymami, powtarzanie znanych fragmentów;
• pokazywanie i opisywanie ilustracji w książkach, zachęcanie do rozmowy na temat treści i ilustracji;
• stwarzanie dzieciom okazji do samodzielnego oglądania książek;
• opowiadanie dzieciom różnych historii i bajek;
• objaśnianie znaczenia nowych słów przy wykorzystaniu gestów i mimiki;
• stosowanie uproszczeń (ale nie języka „dziecinnego”) w kontaktach z dziećmi jeszcze niemówiącymi lub zaczynającymi mówić, używanie krótkich zdań.

 

 

 

Szczegółowy zakres standardu 8.2

W planie opiekuńczo-wychowawczo-edukacyjnym instytucji opieki zostały zawarte aktywności obejmujące:
1 | rozmowy z dziećmi;
2 | komunikowanie się dzieci ze sobą oraz personelem;
3 | aktywny udział dzieci we wspólnym czytaniu, słuchaniu tekstów, utworów, książek.

 

Wskazówki metodyczne zawarte w Planie OWE mają pomagać personelowi wspierać rozwój językowy i umiejętności komunikacyjne dzieci. Poniżej przykłady działań personelu w tym zakresie, które mogłyby być
zamieszczone w Planie OWE:

• częste rozmawianie z dziećmi;
• rozmawianie z pacynkami, pluszakami;
• towarzyszenie dzieciom, kiedy coś ustalają między sobą;
• rozmowy z dziećmi na temat tego, co jest aktualnie przedmiotem ich uwagi;
• wspieranie komunikowania się dzieci ze sobą oraz personelem (zabawy w telefon, w przyjęcie, w dom);
• towarzyszenie dzieciom w zabawach i częste komentowanie tego co one robią;
• dopytywanie dzieci o ich potrzeby w czasie codziennych czynności, takich jak toaleta czy jedzenie;
• zachęcanie dzieci do aktywnego udziału we wspólnym czytaniu książek, słuchaniu tekstów, utworów;
• kultywowanie rytuałów w ciągu dnia – czytania (ulubiona książka, ulubione rymowanki), zabaw muzyczno-ruchowych;
• opowiadanie książek z obrazkami (Pokaż gdzie jest…..).

Obszar pracy z dziećmi

 

 

Szczegółowy zakres standardu 7.1

W planie opiekuńczo-wychowawczo-edukacyjnym instytucji opieki są spisane wskazówki metodyczne dla personelu sprzyjające poznawaniu i doświadczaniu otaczającego świata przez dzieci.

 

Wskazówki metodyczne zawarte w Planie OWE mają pomagać personelowi wspierać rozwój poznawczy dzieci. Poniżej propozycje wskazówek w tym zakresie, które mogłyby być zamieszczone w Planie OWE:

 

Personel wspiera dzieci w poznawaniu i doświadczaniu otaczającego świata poprzez np.:

STANDARD 7

• zapewnienie dzieciom możliwości działania zarówno indywidualnie, jak i w małych grupkach czy w całej grupie;
• umożliwienie dzieciom zabaw w różnorodnych kącikach tematycznych uzupełnianych regularnie (np. raz na 7–10 dni) o nowe materiały, zabawki, przedmioty;
• modyfikowanie tematyki kącików zgodnie ze zmieniającymi się zainteresowaniami dzieci i ich aktualnymi potrzebami;
• zapewnienie, że dziecko decyduje, czym, w jaki sposób i jak długo będzie się bawić;
• stwarzanie możliwości dzieciom, żeby mogły brać udział w zajęciach zorganizowanych, ale nie naleganie na ich udział;
• organizowanie zabaw bazujących na bezpośrednim doświadczaniu i zabawie dzieci (np. poprzez udostępnianie im przedmiotów codziennego użytku, którymi mogą manipulować);
• dostosowanie czasu trwania zabaw do możliwości dzieci (zabawy trwają tak długo, jak długo dzieci są nimi zainteresowane);
• dostosowanie tematyki organizowanych zabaw do aktualnych zainteresowań dzieci;
• inspirowanie dzieci do poszerzania swojej wiedzy i umiejętności;
• stwarzanie dzieciom możliwości mierzenia się z trudnościami/nowościami w relacjach z przedmiotami/innymi dziećmi;
• stwarzanie dzieciom warunków i dawanie im czasu na eksperymentowanie oraz uczenie się na błędach;
• zapewnienie dzieciom dostępu do materiałów wzbudzających ich ciekawość świata, do przedmiotów codziennego użytku oraz materiałów naturalnych;
• zapewnienie dzieciom możliwości eksplorowania najbliższego otoczenia placówki;
• zapewnienie dzieciom warunków do obserwowania zmian zachodzących w przyrodzie.

 

 

Szczegółowy zakres standardu 7.2

W planie opiekuńczo-wychowawczo-edukacyjnym instytucji opieki zostały zawarte aktywności:
1 | myślenie przyczynowo-skutkowe;
2 | umiejętność obserwacji i doświadczanie otaczającego świata;
3 | używanie określeń dla cech przedmiotów;
4 | używanie określeń przestrzennych.

 

W Planie OWE znajdują się przykłady:

1| Aktywności dzieci sprzyjających rozwojowi myślenia przyczynowo-skutkowego, takich jak np.:

• wprawianie w ruch przedmiotów;
• manipulacje światłem;
• czynności odwracalne (wyjmowanie i wkładanie, pakowanie, przenoszenie);
• czynności nieodwracalne (darcie, zgniatanie, zabawy lodem);
• budowanie i burzenie;
• rozciąganie.

2| Działań personelu kształtujących u dzieci umiejętności obserwacji i doświadczania otaczającego świata, takich jak np.:

• dawanie dzieciom możliwości wyboru między różnymi produktami do jedzenia podczas posiłku;
• umożliwianie zabawy przedmiotami wydającymi różne dźwięki;
• umożliwianie zabawy w odkrywanie i znajdowanie;
• umożliwianie eksplorowania natury i terenu na zewnątrz budynku.

3| Używania przez personel określeń dla cech przedmiotów, jak np.:

• komentowanie i opisywanie znalezionych w koszu „skarbów”,
• opisywanie doświadczeń dzieci, tego co widzą, słyszą i czym się bawią,
• określanie i porównywanie przedmiotów w otoczeniu: duży–mały, większy–mniejszy.

4| Używania określeń przestrzennych, poprzez np.:

• poszukiwanie ukrytych przedmiotów;
• zabawy ruchowe na torze przeszkód;
• układanie puzzli, klocków.

Obszar pracy z dziećmi

 

Szczegółowy zakres standardu 6.1

W planie opiekuńczo-wychowawczo-edukacyjnym instytucji opieki są spisane wskazówki metodyczne dla personelu, sprzyjające rozwojowi u dzieci poczucia przynależności do grupy oraz zainteresowania innymi, przez organizowanie otoczenia tak, aby dzieci miały możliwość nawiązywania kontaktów z innymi osobami.

 

 

Wskazówki metodyczne sprzyjające rozwojowi kompetencji społecznych u dzieci zawarte w Planie OWE mogą dotyczyć zarówno organizacji przestrzeni, jak również opisywać różne zachowania personelu i styl komunikacji. Poniżej przykład wskazówek metodycznych dla personelu w tym zakresie:

STANDARD 6

1| Personel aranżuje przestrzeń tak, żeby dzieci mogły widzieć, co robią inni, m.in. poprzez:

• podział sali na kilka stref wyposażonych w zróżnicowane zabawki i materiały, w których dzieci mogą podejmować różnorodne działania dostosowane do ich wieku i potrzeb rozwojowych;
• zorganizowanie przestrzeni w sposób umożliwiający jej przekształcanie w odpowiedzi na aktualne zainteresowania dzieci (m.in. niskie regały oddzielające przestrzeń możliwe do przesuwania lub duże klocki oddzielające strefy aktywności).

2| Personel w relacjach z dziećmi stwarza sytuacje, w których mają one możliwość budowania poczucia przynależności do grupy, m.in. poprzez:

• rytuały codziennego przywitania i pożegnania;
• wspólnie realizowany harmonogram dnia, z powtarzającymi się zabawami integrującymi dzieci;
• aranżowanie wspólnych zabaw w kilkuosobowym gronie;
• włączenie dzieci w dekorowanie sali;
• stwarzanie możliwości naśladowania innych dzieci i zabaw równoległych;
• modelowanie społecznych interakcji podczas zabaw z dziećmi, w których uczestniczy;
• zwracanie uwagi na sygnały zainteresowania dziecka innymi dziećmi i wspieranie nawiązywanie relacji między dziećmi;
• wykorzystywanie wiedzy o zainteresowaniach i temperamencie dzieci do angażowania ich we wspólne zabawy.

 

Szczegółowy zakres standardu 6.2

W planie opiekuńczo-wychowawczo-edukacyjnym instytucji opieki są zawarte aktywności wspierające rozwój autonomii dzieci przez:

1 | Umożliwienie dzieciom podejmowania decyzji w sprawach ich dotyczących;
2 | Zwiększanie samodzielności dzieci

 

Wspieranie rozwoju autonomii dzieci można realizować za pomocą np.:

• aranżowania przestrzeni tak, żeby dzieci mogły się samodzielnie bawić;
• umożliwiania dzieciom podejmowanie różnych ról (np. wyznaczanie w najstarszej grupie dyżurnego pomagającego w rozdawaniu sztućców);
• zostawiania dziecku czasu na samodzielnie wykonanie jakiejś czynności, np. przy ubieraniu się, sprzątaniu, łączeniu puzzli lub aranżacji kącika zabawy;
• stwarzania możliwości dzieciom pomagania innym dzieciom;
• wspierania samodzielnego rozwiązywania konfliktów między sobą;
• udzielania dzieciom wsparcia w rozwiązywaniu konfliktów, jeśli same nie potrafią znaleźć rozwiązania problemu (uwaga: wskazane jest, aby osoby z personelu miały wspólną strategię wspierania dzieci w sytuacjach konfliktów);
• dawania dzieciom prawa do decydowania, czy chcą się dzielić zabawkami i szanowania ich wyborów;
• dawania dzieciom prawa do decydowania, czy chcą się bawić z innymi dziećmi i szanowania ich wyborów.

 

 

Szczegółowy zakres standardu 6.3

W planie opiekuńczo-wychowawczo-edukacyjnym instytucji opieki są opisane zadania personelu wspierające współpracę i komunikację dzieci w grupie.

 

Zadania personelu w zakresie rozwijania u dzieci kompetencji społecznych mogą obejmować np.:

• dawanie dzieciom wskazówek, jak ze sobą współpracować (np.: Najpierw on, potem ty);
• dawanie dzieciom możliwości decydowania, z kim chcą się bawić, samemu pozostając w pobliżu;
• dawanie wskazówek, jak dziecko może się zachować w konkretnej sytuacji, a nie czego ma nie robić (koncentracja na komunikatach korygujących pozytywnych);
• wprowadzanie zasad funkcjonowania dzieci w grupie i wyjaśnianie dzieciom ich znaczenia.

 

 

Szczegółowy zakres standardu 6.4

Plan opiekuńczo-wychowawczo-edukacyjny przyjęty przez instytucję opieki przewiduje celebrowanie świąt i innych ważnych wydarzeń.

 

Celebrowanie zwyczajów i świąt oraz ważnych dla dzieci dni buduje ich samoświadomość jako ważnej jednostki w społeczności. Celebrowanie powinno dotyczyć spraw bliskich najmłodszym dzieciom, takich jak np.:

• urodziny – uwaga: warto ustalić z rodzicami i wprowadzić prosty zwyczaj/rytuał świętowania w grupie urodzin, taki sam dla każdego dziecka;
• Dzień Dziecka, Dzień Babci i Dziadka, Dzień Rodziców – uwaga: należy pamiętać, że dzieci w wieku żłobkowym nie powinny być obligowane do dawania rodzicom czy dziadkom prezentów. Sugeruje się raczej urządzenie wspólnej celebracji święta.

Możliwe jest świętowanie powszechnie celebrowanych świąt Bożego Narodzenia czy Wielkanocy, z założeniem i uważnością na różnice kulturowe. Warto więc celebrowanie świąt o znaczeniu kulturowym czy religijnym uzgodnić z rodzicami. Dziecko ma prawo odmówić, zrezygnować ze świętowania lub z fragmentu rytuału (np. przytulenia przez inne dzieci) i ta odmowa musi być zaakceptowana.

Obszar pracy z dziećmi

 

 

Szczegółowy zakres standardu 5.1

W instytucji opieki określone są wspólne dla całego personelu sposoby:

1I Nawiązywania relacji z dziećmi dające im poczucie bezpieczeństwa;

2I Reagowania werbalnie i niewerbalnie na zachowania dzieci;

3I Komunikowania dzieciom aktywności w ciągu dnia i zmian z tym związanych.

STANDARD 5

Instytucja opieki powinna mieć opracowane sposoby budowania relacji z dziećmi. Można to zrobić w formie spisanej listy działań personelu, sprzyjających budowaniu bezpiecznych, opartych na szacunku relacji z dziećmi.  Warto dopasować ją do specyfiki instytucji i indywidualnych potrzeb dzieci. Przy tworzeniu swojej listy należy  zwrócić uwagę, aby zachowania były opisane w sposób konkretny i możliwy do samooceny. Sprzyja to rozwojowi refleksyjności personelu i zwiększa spójność działań całej instytucji w sprawach zasadniczych dla dobrostanu dzieci.

 

 

→ PRZYKŁAD:  ARKUSZ SAMOOCENY PERSONELU W ZAKRESIE NAWIĄZYWANIA RELACJI Z DZIEĆMI, REAGOWANIA NA ZACHOWANIA DZIECI I KOMUNIKOWANIA DZIECIOM O AKTYWNOŚCIACH

Szczegółowy zakres standardu 5.2

Minimum raz w roku personel dokonuje samooceny zadań dotyczących interakcji z dziećmi w sposób ustalony przez instytucję opieki, a wnioski z przeprowadzonej samooceny są dokumentowane

 

Każda osoba z personelu w ustalonym przez instytucję czasie (minimum raz w roku) dokonuje analizy swoich działań w zakresie interakcji z dziećmi zwracając szczególnie uwagę na sytuacje, w których te działania są trudne. Rekomenduje się wprowadzenie tego zadania jako elementu w rocznym planie doskonalenia zawodowego personelu. Dzięki temu powstaje możliwość autoewaluacji i planowania organizacji pracy placówki w sposób optymalny do potrzeb dzieci. Wnioski z tej analizy powinny być dokumentowane.

Obszar pracy z dziećmi

 

Szczegółowy zakres standardu 4.1

Instytucja opieki stwarza dzieciom warunki do odpoczynku w pomieszczeniu w dwóch różnych formach (w szczególności: odpoczynek na leżaczkach, cicha aktywność na dywanie).

 

Każdego dnia w harmonogramie dla całej grupy (wszystkich grup) jest przewidziany czas na odpoczynek. W grupie najmłodszej często jest wcześniej niż w grupach starszych – zależy to od potrzeb dzieci. W grupie zróżnicowanej wiekowo zorganizowany czas na odpoczynek i sen wymaga dopasowania rytmu młodszych i starszych dzieci.

Konieczne jest stworzenie dzieciom możliwości odpoczynku poza porami drzemki ujętymi w harmonogramie oraz wyboru sposobu odpoczynku – leżenia na kocyku/macie, wyciszenia się w specjalnym miejscu (np. namiot, „baza”, kącik wyciszenia) czy w strefie relaksu.

STANDARD 4

Szczegółowy zakres standardu 4.2

Instytucja opieki ma spisaną listę działań personelu wspierających autonomię dziecka podczas czynności higienicznych (mycie rąk, toaleta, zmiana pieluchy i inne).

 

Instytucja opieki musi posiadać listę działań personelu, które wspierają autonomię dziecka podczas czynności higienicznych. Warto dopasować ją do specyfiki instytucji i indywidualnych potrzeb dzieci. Przy tworzeniu własnej listy należy zwrócić uwagę, aby zachowania były opisane w sposób konkretny i możliwy do samooceny. Sprzyja to rozwojowi refleksyjności personelu i zwiększa spójność działań całej instytucji w sprawach zasadniczych dla dobrostanu dzieci.

 

 

→ PRZYKŁAD:  ARKUSZ SAMOOCENY PERSONELU W ZAKRESIE WSPIERANIA AUTONOMII DZIECKA PODCZAS CZYNNOŚCI HIGIENICZNYCH

Szczegółowy zakres standardu 4.3

Minimum raz w roku personel dokonuje samooceny działań wspierających autonomię dziecka podczas czynności higienicznych w sposób ustalony przez instytucję opieki, a wnioski z przeprowadzonej samooceny są dokumentowane.

 

Każda osoba z personelu w ustalonym przez instytucję czasie (minimum raz w roku) dokonuje analizy swoich działań w zakresie wspierania autonomii dziecka podczas czynności higienicznych zwracając szczególnie uwagę na sytuacje, w których te działania są dla personelu trudne.

 

Rekomenduje się wprowadzenie tego zadania jako elementu w rocznym planie doskonalenia zawodowego personelu. Dzięki temu powstaje możliwość autoewaluacji i planowania organizacji pracy placówki w sposób optymalny do potrzeb dzieci. Dokumentowane są wnioski z tej analizy.

 

 

Szczegółowy zakres standardu 4.4

Instytucja opieki ma spisaną listę działań personelu wspierających samodzielność dziecka podczas posiłków.

 

Instytucja opieki powinna posiadać listę działań personelu, które wspierają samodzielność dziecka podczas posiłków. Warto dopasować ją do specyfiki instytucji i indywidualnych potrzeb dzieci. Przy tworzeniu własnej listy należy zwrócić uwagę, aby zachowania były opisane w sposób konkretny i możliwy do samooceny. Sprzyja to rozwojowi refleksyjności personelu i zwiększa spójność działań całej instytucji w sprawach zasadniczych dla dobrostanu dzieci.

 

 

→ PRZYKŁAD:  ARKUSZ SAMOOCENY PERSONELU W ZAKRESIE WSPIERANIA SAMODZIELNOŚCI DZIECKA PODCZAS POSIŁKÓW

 

Szczegółowy zakres standardu 4.5

Personel dokonuje, minimum raz w roku, samooceny działań wspierających autonomię dziecka podczas posiłków, a wnioski z przeprowadzonej samooceny są dokumentowane.

 

Każda osoba z personelu w ustalonym przez instytucję czasie (minimum raz w roku) dokonuje analizy swoich działań w zakresie wspierania autonomii dziecka podczas posiłków, zwracając szczególnie uwagę na sytuacje, w których te działania są trudne.

 

Rekomenduje się wprowadzenie tego zadania jako elementu w rocznym planie doskonalenia zawodowego personelu. Dzięki temu powstaje możliwość autoewaluacji i planowania organizacji pracy placówki w sposób optymalny do potrzeb dzieci. Dokumentowane są wnioski z tej analizy.

Obszar współpracy personelu z rodzicami

 

Szczegółowy zakres standardu 3.1

Stworzony jest dokument, w którym określone są prawa i obowiązki rodziców oraz instytucji opieki, które zostaną zawarte we wzorze umowy z rodzicami dotyczącej pobytu dziecka w instytucji opieki lub w regulaminie organizacyjnym instytucji opieki.

 

 

Jasne określenie zasad współpracy między instytucją opieki a rodzicami jest niezwykle istotne dla zapewnienia wysokiej jakości usług i uniknięcia nieporozumień. Może służyć temu pisemna umowa lub porozumienie, precyzujące prawa i obowiązki obu stron. Taka umowa powinna zawierać m.in.:

STANDARD 3

• zakres usług oferowanych przez instytucję, godziny otwarcia;
• zasady przyprowadzania i odbioru dziecka, upoważnienia dla osób trzecich;
• opłaty za pobyt dziecka, terminy płatności, zasady rozliczania nieobecności;
• zobowiązania instytucji dotyczące opieki, bezpieczeństwa, wyżywienia dzieci;
• obowiązki rodziców (np. dostarczanie niezbędnych materiałów, informowanie o chorobach dziecka);
• zasady współpracy, komunikacji między personelem a rodzicami;
• procedury postępowania w sytuacjach nietypowych (np. choroba, wypadek dziecka);
• warunki rozwiązania umowy przez każdą ze stron.

 

Dobrze skonstruowana umowa daje poczucie bezpieczeństwa i stabilności zarówno rodzicom, jak i instytucji. Jest jasnym punktem odniesienia w codziennej współpracy i w sytuacjach wyjątkowych.

 

 

→ PRZYKŁAD:  UMOWA Z RODZICAMI W ŻŁOBKU

 

UMOWA Z RODZICEM/OPIEKUNEM

dotycząca zasad korzystania z usług Żłobka „Przykładek” w …………………………. ul. ………………….
zawarta w dniu ………….. 2025 roku w ……………………….. pomiędzy:
1) Żłobkiem „Przykładek” z siedzibą w ……………………….., przy ul. ……………………….., wpisanym do Rejestru Żłobków
pod numerem ……….., zwanym dalej „Żłobkiem”, reprezentowanym przez ……………………………………………….
a
2) Panem/Panią (imię i nazwisko) ………………., zamieszkałym/łą ………………., PESEL ………… seria i nr dowodu tożsa-
mości ……………………………., telefon ……………zwanym/ą dalej „Rodzicem”, będącym/ą opiekunem prawnym dziec-
ka, (zwanego dalej „Dzieckiem”):
Imię i nazwisko Dziecka: …………………………………, data urodzenia Dziecka: ……………………………, PESEL Dziecka……
zawierają umowę (zwaną dalej „Umową”) o następującej treści:

 

§ 1 Oświadczenia Rodzica

Rodzic oświadcza, że:

1. Jest opiekunem prawnym Dziecka i jest uprawniony do zawarcia niniejszej umowy.
2. Działa za zgodą i w porozumieniu z pozostałymi przedstawicielami ustawowymi Dziecka.
3. Przekazał Żłobkowi rzetelną informację na temat stanu zdrowia Dziecka oraz wszelkich zdarzeń i okoliczności mogących mieć wpływ na jego zachowanie.
4. Zapoznał się ze statutem i regulaminem organizacyjnym Żłobka i zobowiązuje się do ich przestrzegania.

§ 2 Przedmiot umowy

1. Na mocy niniejszej umowy Rodzic zleca, a Instytucja opieki przyjmuje zlecenie świadczenia usług opiekuńczych, wychowawczych i edukacyjnych na rzecz Dziecka.
2. Instytucja opieki zobowiązuje się do wykonywania niniejszej umowy z najwyższą dbałością o dobro Dziecka.
3. Instytucja opieki zobowiązuje się do zatrudniania kadry posiadającej odpowiednie kwalifikacje do pracy z dziećmi.

§ 3  Prawa Rodzica

Rodzic ma prawo do:

1. Kontaktu z Dzieckiem w czasie jego pobytu w Żłobku, zgodnie zasadami przyjętymi przez instytucję.
2. Informacji o wartościach, planie opiekuńczo-wychowawczo-edukacyjnym realizowanym podczas pracy z dziećmi, organizacji Żłobka.
3. Informacji o rozwoju i funkcjonowaniu Dziecka w Żłobku oraz działaniach personelu wobec Dziecka.
4. Zaangażowania się w decyzje dotyczące Dziecka zgodnie zasadami przyjętymi przez instytucję.
5. Niezwłocznego otrzymania informacji o incydentach zagrażających zdrowiu Dziecka, takich jak wypadki, choroby zakaźne i in., zgodnie z ustaloną w żłobku procedurą postępowania w tych przypadkach.

§ 4 Obowiązki Rodzica

Rodzic zobowiązuje się do:

1. Punktualnego odbierania Dziecka ze Żłobka.
2. Terminowego uiszczania opłat za świadczenie usług zgodnie z cennikiem opłat.
3. Współpracy z personelem Żłobka w zakresie opieki, wychowywania i edukacji Dziecka.
4. Przestrzegania postanowień niniejszej umowy oraz regulaminu Żłobka.
5. Zawiadamiania personelu o nieobecnościach Dziecka zgodnie z regulaminem Żłobka.
6. Udzielania informacji o stanie zdrowia Dziecka istotnych dla jego bezpieczeństwa i bezpieczeństwa innych dzieci w Żłobku.
7. Niezwłocznego informowania personelu Żłobka o zmianie danych kontaktowych, w tym danych osób upoważnionych do odbioru Dziecka ze Żłobka zgodnie z upoważnieniem, którego wzór stanowi załącznik do Umowy.
8. Uczestniczenia w zebraniach rodziców lub indywidualnych spotkaniach z personelem Żłobka.

§ 5 Czas trwania umowy

Umowę zawiera się na czas określony od dnia ………………… do dnia: ……………………..

§ 6 Rozwiązanie umowy

1I Umowa może być rozwiązana:

a) Na mocy porozumienia Stron.

b) Za wypowiedzeniem przez każdą ze Stron ze skutkiem na koniec miesiąca kalendarzowego.

c) W każdym czasie przez Instytucja opieki ze skutkiem na dzień oznaczony w piśmie obejmującym oświadczenie o rozwiązaniu w przypadku naruszania przez Rodzica postanowień Umowy, w szczególności w przypadku zalegania z opłatami powyżej jednego pełnego okresu płatności lub istotnego naruszenia postanowień zawartych w § 3 Umowy.

d) W przypadku skreślenia dziecka z listy Żłobka zgodnie z regulaminem Żłobka.

e) W przypadku zakończenia działalności Żłobka.

2I Oświadczenia o których mowa w ust. 1.c. wymagają dla swojej ważności formy pisemnej.

§ 7 Postanowienia końcowe

1. Wszelkie zmiany postanowień niniejszej umowy wymagają formy pisemnej dla swojej ważności.
2. W sprawach nieuregulowanych w niniejszej umowie stosuje się odpowiednie przepisy Kodeksu cywilnego.
3. Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron.

Podpisy………………

 

 

Szczegółowy zakres standardu 3.2

Określony jest sposób zbierania przez personel informacji dotyczących istotnych potrzeb, preferencji, nawyków i umiejętności dzieci

 

Wzajemna wymiana informacji dotyczących dziecka to podstawa  współpracy  instytucji  z  rodzicami.  Ważne, żeby nie ograniczać tej komunikacji do spraw higienicznych i żywienia, ale rozszerzyć ją o inne aspekty, takie jak funkcjonowanie dziecka w grupie, jego aktualne preferencje, potrzeby itp. Personel  instytucji  opieki  może  w różny sposób zbierać informacje o dziecku, niezbędne do sprawowania nad nim opieki wysokiej jakości. Sposób ten może być określony np. w zasadach współpracy z rodzicami, na stronie internetowej. Do zebrania pierwszych  podstawowych informacji o dziecku może posłużyć formularz, którego przykład poniżej:

 

 

→ PRZYKŁAD:  FORMULARZ DLA RODZICÓW ZGŁASZAJĄCYCH DZIECKO DO INSTYTUCJI

Drodzy Rodzice,

Serdecznie witamy w Żłobku [nazwa żłobka]. Cieszymy się, że chcecie powierzyć nam opiekę nad Waszym dzieckiem. Abyśmy mogli dobrze je poznać, prosimy o wypełnienie poniższego formularza.

Pozwoli to nam lepiej zrozumieć indywidualne potrzeby i preferencje Waszego dziecka, co będzie kluczowe dla zapewnienia mu komfortu oraz warunków do wszechstronnego rozwoju. Prosimy o przekazanie wszelkich informacji, które według Was są istotne.

Jeśli nie znajdziecie w formularzu odpowiedniego miejsca na ważne Waszym zdaniem informacje, zachęcamy do napisania swoich uwag na końcu formularza. Jesteśmy otwarci na wszelkie sugestie i chętnie wysłuchamy Waszych potrzeb.

Dziękujemy za zaufanie oraz za poświęcony czas na wypełnienie formularza.

 

                   Z poważaniem, 

                   Zespół Żłobka [nazwa żłobka]

 

 

INFORMACJE O DZIECKU – FORMULARZ

Imię i nazwisko dziecka __________________________________________________________________

1. Umiejętności dziecka (Proszę zaznaczyć, które z poniższych umiejętności posiada Państwa dziecko):

             Samodzielne zdejmowanie/zakładanie butów

             Posługiwanie się sztućcami (łyżką, widelcem)

             Chodzenie na czworaka

             Chodzenie na dwóch nogach

             Mówienie kilku słów/mówienie prostymi zdaniami

             Budowanie wieży z kilku klocków

             Trzymanie kredki i rysowanie

             Inne umiejętności (proszę opisać): ___________________________________________________

2. Zdrowie dziecka:

• Czy dziecko ma jakieś alergie?

Nie/Tak (proszę podać szczegóły): ___________________________________________________________

• Czy dziecko cierpi na jakieś choroby przewlekłe?

Nie/Tak (proszę podać szczegóły): ___________________________________________________________

• Czy dziecko ma specjalne potrzeby zdrowotne?

Nie/Tak (proszę podać szczegóły): ___________________________________________________________

3. Sposoby komunikacji z dzieckiem i ulubione zabawy:

• Czy dziecko mówi już kilka słów?

Nie/Tak (proszę podać przykłady): ____________________________________________________________

• Jakie są ulubione zabawki dziecka?______________________________________________________
• Jakie są ulubione aktywności dziecka? Co dziecko lubi robić?__________________________________

4. Preferencje żywieniowe dziecka:

• Czy dziecko ma alergię na jakieś produkty?

Nie/Tak (proszę podać szczegóły): ____________________________________________________________

• Jakie posiłki lub przekąski dziecko lubi najbardziej?__________________________________________

5. Ulubione zabawy i aktywności dziecka (Poniżej proszę zaznaczyć aktywności, które dziecko lubi):

             Rysowanie, malowanie

             Bawienie się w piaskownicy

             Słuchanie muzyki

             Budowanie z klocków

             Czytanie książek

             Zabawy ruchowe na świeżym powietrzu

             Inne ulubione zabawy (proszę opisać): __________________________________________________

6. Jak zazwyczaj dziecko reaguje w nowych sytuacjach (np. nowa osoba w domu, zmiana w posiłku, duża przestrzeń, hałas)?

(Prosimy o krótki opis zachowania dziecka) _______________________________________________________

7. Co w powyższych sytuacjach dziecku pomaga? _______________________________________________
8. Jakie macie Państwo oczekiwania lub obawy związane z pobytem dziecka w naszej instytucji _________________
9. Jakie formy (i godziny) komunikacji z opiekunami Państwo preferują (mail, sms, bezpośrednia rozmowa, inne) _________________
10. Proszę podać wszelkie inne informacje, które mogą być ważne dla opieki nad Państwa dzieckiem: _________________
11. Dane kontaktowe do Państwa

• Imię i nazwisko rodzica/opiekuna: ___________________________________________________________
• Numer telefonu: __________________
• Adres e-mail: ____________________

Data wypełnienia formularza: _____________________

Dziękujemy za wypełnienie formularza. Informacje te pomogą nam lepiej zrozumieć potrzeby Państwa dziecka i zapewnić mu odpowiednią opiekę oraz wsparcie w naszym żłobku.

 

 

Szczegółowy zakres standardu 3.3

Określone są zasady bieżącej komunikacji z rodzicami

 

Bieżąca komunikacja z rodzicami ma charakter obustronny – ma służyć wymianie informacji, oparta jest na regularnych i partnerskich kontaktach. Instytucja opieki powinna przewidzieć różnorodne, dostosowane do potrzeb i możliwości rodziców formy wymiany informacji, np. takie jak:

1|  Bezpośrednie rozmowy z rodzicami umożliwiające skuteczną komunikację w sprawach takich, jak:

• sprawy porządkowe, organizacyjne lub krótkie informacje ściśle związane z danym dniem (mogą być przekazywane na bieżąco przy przyprowadzaniu i odbieraniu dziecka);
• sprawy dotyczące rozwoju i spraw wychowawczych prawdopodobnie będą wymagać oddzielnego umówionego spotkania poza godzinami pracy z dziećmi, ponieważ powinna to być sytuacja umożliwiająca skupienie i uważność zarówno dla opiekuna jak i rodzica. Profesjonalna opieka to pełna uwaga na bawiące się dzieci. Nie może być rozpraszana;
• nie można omawiać z rodzicem problemów rozwojowych innych dzieci, należy ucinać komentarze rodziców na tematy inne niż dotyczące ich dzieci.

2| Umawianie spotkań indywidualnych nt. rozwoju dziecka.

3| Organizowanie regularnych grupowych spotkań z rodzicami.

4| Wykorzystanie narzędzi komunikacji elektronicznej – e-maile, SMSy, komunikatory, zamknięte grupy na portalach społecznościowych, kontakt przez aplikację.

5| Organizowanie warsztatów, wykładów dla rodziców na tematy związane z rozwojem i wychowaniem dzieci. Ważne jest, aby każdy rodzic miał możliwość regularnego otrzymywania informacji o swoim dziecku i życiu instytucji opieki w ustalonej formie.

Instytucja powinna także zadbać o to, żeby rodzice mieli dostęp (np. poprzez zawieszenie w widocznym miejscu) do informacji takich, jak np.:

• godziny otwarcia instytucji opieki;
• statut i regulamin organizacyjny;
• kontakt do personelu/dyrekcji;
• numery alarmowe;
• ramowy rozkład dnia/harmonogram dnia;
• informacje dotyczące realizowanego Planu OWE;
• informacja dotycząca zapobiegania przemocy;
• informacja dotycząca procedury uwag, wniosków i skarg;
• ogłoszenia bieżące dla rodziców;
• prace dzieci.

Oprócz tego w instytucji lub na stronie internetowej powinien być dostępny informator dla rodziców zawierający  podstawowe informacje dotyczące funkcjonowania instytucji, w tym zasady uczęszczania dzieci do placówki.

 

 

Szczegółowy zakres standardu 3.4

Określony jest system zgłaszania i rozpatrywania uwag, wniosków i skarg rodziców

 

Nawet w najlepiej funkcjonującej instytucji mogą zdarzyć się sytuacje budzące wątpliwości lub niezadowolenie rodziców. Ważne, aby mieli oni możliwość wyrażenia swoich obaw czy zastrzeżeń w atmosferze zaufania i szacunku.

Służyć temu powinien jasno określony system zgłaszania i rozpatrywania uwag, wniosków i skarg, zakładający np.:

• wskazanie osoby/osób odpowiedzialnych za przyjmowanie i rozpatrywanie uwag, wniosków i skarg (np. dyrektor, wyznaczony pracownik);
• określenie formy składania uwag, wniosków i skarg (ustnie, pisemnie, mailowo) i sposobu ich rejestracji;
• zdefiniowanie etapów procedury – potwierdzenie przyjęcia skargi, zbadanie sprawy, udzielenie odpowiedzi, ewentualne działania naprawcze;
• wskazanie terminów na rozpatrzenie uwagi, wniosku czy skargi i udzielenie odpowiedzi;
• zapewnienie poufności i anonimowości, jeśli rodzic sobie tego życzy;
• informowanie rodziców o działaniach podjętych w wyniku zgłoszonych uwag, wniosków i skarg.

Sprawnie działający system zgłaszania i rozpatrywania uwag, wniosków i skarg to nie tylko sposób na rozwiązywanie ewentualnych problemów, ale przede wszystkim wyraz otwartości instytucji na głos rodziców, gotowości do ciągłego doskonalenia swojej pracy.

 

Ankieta badająca satysfakcję rodziców

Regularnie prowadzone badanie satysfakcji rodziców to bezcenne narzędzie ewaluacji pracy instytucji opieki. Pozwala ono poznać perspektywę rodziców, zidentyfikować mocne strony i obszary wymagające poprawy. Jedną z form takiego badania może być anonimowa ankieta, zawierająca pytania dotyczące różnych aspektów funkcjonowania instytucji, takich jak:

• jakość opieki i wsparcia rozwoju dzieci;
• kompetencje, zaangażowanie i podejście personelu;
• komunikacja z rodzicami, dostępność informacji;
• organizacja pracy instytucji, godziny otwarcia, wyposażenie;
• czystość, estetyka pomieszczeń;
• jakość wyżywienia;
• ogólne zadowolenie z usług instytucji.

 

Ważne, aby ankieta zawierała zarówno pytania zamknięte (ocena na skali), jak i otwarte, dające możliwość swobodnego wyrażenia opinii, podzielenia się pomysłami. Wyniki ankiety powinny być nie tylko przeanalizowane przez personel, ale też udostępnione rodzicom wraz z informacją o planowanych działaniach doskonalących pracę instytucji.

Obszar pracy personelu

 

Szczegółowy zakres standardu 2.1

Określone są procedury przebywania osób dorosłych innych niż personel i rodzice na terenie instytucji opieki.

 

Kontrola dostępu osób z zewnątrz i czytelne zasady ich przebywania na terenie instytucji opieki to jeden z fundamentów bezpieczeństwa dzieci. Niezbędne jest więc wdrożenie procedur regulujących tę kwestię, obejmujących np.:

• prowadzenie księgi wejść i wyjść, w której każda osoba spoza personelu i rodziców wpisuje swoje dane, cel wizyty, godzinę wejścia i wyjścia;
• określenie miejsc w instytucji, po których osoby z zewnątrz mogą się poruszać samodzielnie, a do których wstęp mają tylko pod opieką wyznaczonego  pracownika; pomocne może być opracowanie schematu postępowania w formie graficznej i umieszczenie go w widocznym miejscu;
• niedopuszczanie osób postronnych do kontaktu z dziećmi bez nadzoru personelu.

Procedury te powinny być jasno określone, udokumentowane i znane całemu personelowi.

STANDARD 2

Szczegółowy zakres standardu 2.2

Określone są procedury przyjmowania i odbierania dzieci z instytucji opieki

 

Codzienne czynności, jakimi są przyjmowanie dzieci do instytucji opieki rano i wydawanie ich rodzicom/opiekunom pod koniec dnia, muszą odbywać się według ściśle określonych procedur. Procedury te powinny zakładać m.in.:

• zadbanie, aby dziecko przyprowadzane do instytucji opieki było przyjmowane przez osobę z personelu znającą dziecko;
• weryfikację  tożsamości  osób  odbierających dziecko – każda osoba poza prawnymi opiekunami dziecka musi mieć upoważnienie;
• niedopuszczanie do odbierania dziecka przez osoby nietrzeźwe, pod wpływem innych środków odurzających lub nie mające upoważnienia;
• codzienną rejestrację przyjęcia i wydania dziecka.

Starannie opracowane i konsekwentnie stosowane procedury zdecydowanie zwiększają bezpieczeństwo dzieci i ograniczają ryzyko pomyłek czy nieprawidłowości.

 

 

→ PRZYKŁAD: PROCEDURA PRZYJMOWANIA I ODBIERANIA DZIECI

I. Cel procedury:

Celem niniejszej procedury jest ustalenie jednolitych zasad przyjmowania i odbierania dzieci z instytucji Procedura ma zapewnić bezpieczeństwo dzieci umożliwić szybkie reagowanie w sytuacja zagrożenia bezpieczeństwa dziecka.

II. Zakres stosowania:

Procedura obowiązuje cały personel instytucji opieki, niezależnie od zajmowanego stanowiska i formy zatrudnienia.

III. Odpowiedzialność:

Wszyscy pracownicy instytucji opieki są odpowiedzialni za znajomość i przestrzeganie procedury, a także zwracanie rodzicom i osobom upoważnionym do odbioru dziecka uwagi na wagę przestrzegania procedury dla bezpieczeństwa dzieci.

IV. Opis postępowania:

1)  Dziecko jest przyprowadzane do instytucji opieki w godzinach jej otwarcia i przekazywane osobiście

upoważnionej osobie z personelu.

2)  Dziecko powinno być odbierane z instytucji opieki przez jednego z rodziców (o ile prawo do odebrania dziecka nie zostało ograniczone na mocy rozstrzygnięcia właściwego organu) lub pisemnie upoważnioną przez nich osobę pełnoletnią, wskazaną w upoważnieniu do odbioru dziecka.

3)  W przypadku ograniczenia lub pozbawienia praw rodzicielskich jednego z rodziców, instytucja opieki w trakcie wydawania dziecka jest zobligowana do postępowania zgodnie z orzeczeniem/postanowieniem sądu rodzinnego.

4)  Osobom bez pisemnego upoważnienia złożonego osobiście przez rodziców lub osobom w stanie wskazującym na spożycie alkoholu lub pod wpływem innych środków odurzających, dziecko nie będzie wydawane.

5)  W przypadku nieodebrania dziecka i niemożności nawiązania kontaktu z rodzicem lub osobami uprawnionymi do odbioru dziecka, osoba kierująca instytucją instytucji opieki lub inna osoba z personelu wzywa policję.

 

 

Szczegółowy zakres standardu 2.3

Określone są procedury postępowania w przypadku choroby dzieci

 

Choroba dziecka w instytucji opieki to zawsze sytuacja wymagająca odpowiedniej reakcji – zarówno ze względu na dobro samego chorego dziecka, jak i w kontekście ochrony zdrowia pozostałych podopiecznych i personelu. Dlatego instytucja musi mieć opracowane czytelne zasady postępowania w takich przypadkach, uwzględniające m.in.:

• sposób identyfikacji niepokojących objawów u dziecka (obserwacja samopoczucia, pomiar temperatury itp.) i ustalenie kto odpowiada za ocenę tych objawów;
• określenie stanów wymagających bezwzględnego odizolowania dziecka z pobytu w instytucji (np. wysoka gorączka, wymioty, biegunka, podejrzenie choroby zakaźnej);
• zasady izolacji dziecka z objawami chorobowymi od reszty grupy do czasu odebrania przez rodziców;
• schemat informowania rodziców o stanie dziecka i wezwania do jak najszybszego odebrania go z instytucji;
• procedurę postępowania w przypadku nagłego pogorszenia stanu zdrowia dziecka, zagrożenia życia (wezwanie pogotowia, udzielanie pierwszej pomocy);
• zasady informowania pozostałych rodziców o wystąpieniu w grupie choroby zakaźnej i zalecanych środkach profilaktycznych;
• kryteria powrotu dziecka do instytucji po chorobie.

Wytyczne te powinny być jasno zakomunikowane rodzicom już na etapie zapisywania dziecka do instytucji opieki, dobrze jest, jeśli potwierdzą oni pisemnie ich akceptację. Personel powinien być przeszkolony w rozpoznawaniu niepokojących objawów i znać swoje zadania na wypadek choroby dziecka. Instytucja może też mieć wyznaczone odpowiednie miejsce do izolacji chorego dziecka,  wyposażone w niezbędne środki (łóżeczko, termometr, środki do dezynfekcji itp.).

 

 

→ PRZYKŁAD:  WSKAZÓWKI POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU PODEJRZENIA, ŻE DZIECKO JEST CHORE

I. Obserwuj uważnie dzieci przez cały czas pobytu w instytucji opieki. Zwracaj uwagę na potencjalne oznaki

choroby, takie jak:

• podwyższona temperatura, gorączka;
• wysypka, zaczerwienienie skóry;
• kaszel, katar, duszności;
• wymioty, biegunka;
• ból (głowy, brzucha, ucha itp.), płacz, drażliwość;
• osłabienie, senność, apatia;
• odczyn po ukąszeniu owada, zaczerwienienie, obrzęk.

II. Jeśli zauważysz u dziecka niepokojące objawy:

• odizoluj dziecko od grupy (aby zminimalizować ryzyko zarażenia innych, jeśli podejrzewasz chorobę infekcyjną), zapewniając mu opiekę i komfort;
• zmierz temperaturę dziecka (termometrem bezdotykowym lub pod pachą, nigdy doodbytniczo u małych dzieci!);
• powiadom osobę kierującą instytucją opieki;
• skontaktuj się z rodzicami dziecka, poinformuj o objawach, poproś o jak najszybszy odbiór dziecka z instytucji opieki;
• w razie potrzeby (np. wysoka gorączka, silny ból, duszności, wymioty) – wezwij pomoc medyczną;
• do czasu odebrania przez rodziców lub przyjazdu pomocy medycznej, zapewnij dziecku spokój, komfort, obserwuj jego stan.

III. Jeśli objawy wskazują na chorobę zakaźną (np. ospa wietrzna, odra, różyczka):

• powiadom niezwłocznie osobę kierującą instytucją, która zgłosi podejrzenie do sanepidu;
• stosuj się ściśle do zaleceń sanepidu dotyczących postępowania z grupą (kwarantanna, dezynfekcja itp.);
• poinformuj rodziców pozostałych dzieci o możliwości wystąpienia choroby zakaźnej w grupie i konieczności obserwacji dzieci;
• dopilnuj, aby dziecko, które przebyło chorobę zakaźną wróciło do instytucji opieki dopiero po całkowitym wyzdrowieniu, za zgodą lekarza.

IV. Dokumentowanie

• Każdy przypadek podejrzenia choroby u dziecka musi być odnotowany w dzienniku grupy, z opisem

objawów, podjętych działań, informacją o powiadomieniu rodziców.

• W razie wezwania pomocy medycznej, hospitalizacji dziecka – sporządź notatkę służbową z dokładnym

opisem zdarzenia.

5. Profilaktyka

• Dbaj o regularną wentylację, sprzątanie, dezynfekcję sali i zabawek.
• Ucz dzieci zasad higieny – mycie rąk, zasłanianie ust przy kaszlu i kichaniu, niedzielenie się sztućcami, kubkami itp.
• Reaguj natychmiast, jeśli dziecko przychodzi do instytucji opieki ewidentnie chore – nie przyjmuj go do grupy, poproś rodziców o zabranie do domu.
• Współpracuj z rodzicami – edukuj na temat objawów chorób, proś o nieprzyprowadzanie chorych dzieci, informuj o chorobach pojawiających się w grupie.
• Dbaj o swoje własne zdrowie – regularnie się badaj, zostań w domu gdy jesteś chory, stosuj zasady higieny.

Pamiętaj, że małe dzieci są bardzo podatne na choroby, a ich stan może szybko się pogarszać. Nie ignoruj żadnych niepokojących sygnałów, nie próbuj diagnozować na własną rękę – w razie wątpliwości zawsze konsultuj się z pielęgniarką, lekarzem. Lepiej zareagować „na wyrost”, niż przeoczyć poważny problem zdrowotny. Zdrowie dzieci jest najważniejsze.

 

 

Szczegółowy zakres standardu 2.4

Sporządzony jest ramowy program adaptacji dzieci uwzględniający aktywny udział rodziców

 

Moment rozpoczęcia uczęszczania do żłobka, klubu dziecięcego czy dziennego opiekuna to jedna z pierwszych tak ważnych zmian w życiu małego dziecka i całej jego rodziny. To czas wielu emocji – zarówno ekscytacji, ciekawości, jak i lęku czy niepewności. Od tego, jak przebiega proces adaptacji, w dużej mierze zależy, czy dziecko będzie czuło się w nowym miejscu bezpiecznie, czy zbuduje pozytywne relacje z opiekunami i rówieśnikami, czy rozwinie skrzydła, czy raczej będzie przeżywać trudności. Dlatego ważne jest, aby instytucja opieki miała przemyślany, spójny program wprowadzania nowych dzieci, oparty na współpracy z rodzicami, indywidualnym podejściu do każdego dziecka i stworzeniu mu możliwie najlepszych warunków do łagodnego przejścia z domu rodzinnego do nowego środowiska. Poniżej omówione zostały szczegółowo rola i zadania personelu oraz rodziców w tym procesie.

 

ZADANIA PERSONELU

Personel instytucji opieki pełni kluczową rolę w procesie adaptacji dziecka. To na nim spoczywa odpowiedzialność za stworzenie warunków, w których dziecko poczuje się bezpiecznie, zbuduje pozytywne relacje i płynnie włączy się w życie grupy. Wśród najważniejszych zadań personelu można wymienić:

1|  Nawiązanie kontaktu z rodzicami jeszcze przed rozpoczęciem uczęszczania dziecka do instytucji:

• przeprowadzenie wywiadu na temat dziecka, jego przyzwyczajeń, preferencji, ewentualnych obaw;
• zapoznanie rodziców ze specyfiką pracy instytucji, planem dnia, zasadami;
• ustalenie indywidualnego planu adaptacji (np. stopniowe wydłużanie pobytu dziecka, obowiązkowa obecność rodzica lub innej bliskiej dziecku osoby dorosłej).

2| Stworzenie dziecku bezpiecznych i przyjaznych warunków w pierwszych dniach pobytu:

• wyznaczenie stałych opiekunów, szczególnie na początku;
• indywidualne podejście, dostosowane do temperamentu i potrzeb dziecka (np. więcej przytulania, pozwalanie na obserwację z boku);
• okazywanie zrozumienia dla różnych emocji dziecka, cierpliwość;
• pomoc w nawiązaniu relacji z innymi dziećmi, włączenie do wspólnych zabaw, gdy dziecko jest na to gotowe.

3| Ścisłą współpracę z rodzicami w czasie adaptacji:

• ustalenie z rodzicami zasad i harmonogramu obecności osób bliskich dziecku w pierwszym okresie adaptacji;
• codzienna, szczegółowa wymiana informacji o samopoczuciu, zachowaniu dziecka;
• wspólne ustalanie ewentualnych modyfikacji planu adaptacji;
• udzielanie wsparcia rodzicom, szczególnie w przypadku trudności.

4| Obserwację dziecka i ocenę przebiegu procesu adaptacji:

• monitorowanie samopoczucia, zachowania, postępów dziecka;
• identyfikowanie ewentualnych obszarów wymagających dodatkowego wsparcia;
• dokumentowanie przebiegu adaptacji, wyciąganie wniosków na przyszłość.

Sukces procesu adaptacji w dużej mierze zależy od postawy, wiedzy i zaangażowania personelu oraz rodziców. Ważne, aby wszyscy pracownicy byli przeszkoleni w tym zakresie, znali i rozumieli program adaptacji oraz potrafili elastycznie dostosowywać go do indywidualnych potrzeb dziecka i rodziny.

 

ZADANIA RODZICÓW

Równie istotna w procesie adaptacji dziecka jest rola rodziców. Ich postawa, przygotowanie dziecka i rodziny,

współpraca z personelem mają ogromne znaczenie dlatego, jak dziecko odnajdzie się w nowej sytuacji. Do kluczowych zadań rodziców można zaliczyć:

1|  Przygotowanie dziecka do rozpoczęcia uczęszczania do żłobka/klubu dziecięcego/dziennego opiekuna:

• zapoznanie dziecka z drogą do instytucji;
• rozmowy z dzieckiem o nowym miejscu, pozytywne nastawienie;
• stopniowe przyzwyczajanie dziecka do rozstań (np. zostawianie z babcią, z opiekunką);
• uczenie samodzielności w zakresie jedzenia, ubierania się, toalety.

2| Aktywny udział w procesie adaptacji dziecka:

• obecność z dzieckiem w instytucji w pierwszych dniach;
• stosowanie się do ustalonych reguł obecności w grupie;
• stopniowe skracanie pobytu rodzica (lub osoby bliskiej dziecku) i wydłużanie czasu pobytu dziecka, zgodnie z ustalonym planem;
• zapewnianie  dziecku  ulubionych  zabawek, przedmiotów z domu dla poczucia bezpieczeństwa (jeśli tego potrzebuje).

3| Ścisłą współpracę z personelem:

• przekazanie szczegółowych informacji o dziecku, jego przyzwyczajeniach, preferencjach;
• codzienne rozmowy z opiekunami, wymiana spostrzeżeń, uwag;
• stosowanie się do ustalonych zasad (np. dotyczących pożegnań z dzieckiem).

4| Wsparcie dziecka w domu:

• okazywanie zrozumienia dla różnych emocji dziecka związanych z adaptacją;
• zapewnienie poczucia bezpieczeństwa, dodatkowa czułość;
• cierpliwość, niewyręczanie dziecka w sytuacjach, z którymi może poradzić sobie samo.

 

Proces adaptacji dziecka do nowego miejsca to też duże wyzwanie dla rodziców. Dlatego tak ważne jest, aby instytucja opieki zapewniała im wsparcie, była otwarta na ich perspektywę i odpowiadała na potrzeby rodziny. Tylko wtedy możliwe jest nawiązanie prawdziwie partnerskiej współpracy dla dobra dziecka.

 

Podsumowując,  dobrze  przeprowadzona  adaptacja dziecka do instytucji opieki to proces, w który zaangażowani są wszyscy – personel, rodzice i oczywiście samo dziecko. Wymaga przemyślanego programu, indywidualnego podejścia, ścisłej współpracy i dużej elastyczności. Nie ma tu uniwersalnych recept – każde dziecko jest inne i będzie potrzebowało nieco innego wsparcia. Kluczem jest stworzenie warunków, w których dziecko będzie czuło się bezpiecznie, zbuduje pozytywne relacje z opiekunami i rówieśnikami, a jednocześnie będzie mogło rozwijać swoją samodzielność i pewność siebie. To ogromne wyzwanie, ale i piękne zadanie dla wszystkich pracujących z małymi dziećmi – pomoc maluchom w tak ważnym momencie życia, jakim jest pierwszy krok poza dom rodzinny, w fascynujący świat relacji społecznych i nowych doświadczeń.

 

 

→ PRZYKŁAD:  RAMOWY PROGRAM ADAPTACJI UWZGLĘDNIAJĄCY INDYWIDUALNE POTRZEBY DZIECI

ORAZ ZGODNY Z ZAPISAMI KONWENCJI PRAW DZIECKA

 

1. CEL PROGRAMU

Celem programu adaptacji dzieci jest zapewnienie nowo przyjętym dzieciom możliwie najlepszych warunków do płynnego, bezstresowego przejścia z domu rodzinnego do nowego środowiska, jakim jest instytucja opieki.

Program ma na celu zminimalizowanie trudności adaptacyjnych dzieci, zbudowanie poczucia bezpieczeństwa, zaufania do osób z personelu, a także nawiązanie partnerskiej współpracy z rodzicami na rzecz dobra dziecka.

 

2. ZAŁOŻENIA I ZAKRES PROGRAMU

• Adaptacja w instytucji to proces, który zwykle trwa ok 10 dni (ale może się różnić pod tym względem w zależności od potrzeb i wcześniejszych doświadczeń dziecka).
• Obecność rodzica lub osoby bliskiej dziecku np. babci, niani, jest niezbędna w procesie adaptacji.
• Obecność rodzica/osoby bliskiej jest stopniowo skracana, a czas pobytu dziecka stopniowo wydłużany.
• Harmonogram pracy grupy jest dostosowywany do potrzeb dzieci adaptujących się, poprzez np. ustalenie czasu na pobyty adaptacyjne na początku dnia lub pod koniec, kiedy dzieci jest mniej, a personel może poświęcić więcej uwagi nowym dzieciom.
• Personel i rodzice troszczą się o minimalizowanie stresu dziecka, poprzez m.in. ograniczenie bodźców wzrokowych i słuchowych, spędzanie czasu na zewnątrz budynku – w naturze.
• Program dotyczy wszystkich nowoprzyjętych dzieci, niezależnie od wieku.

 

3. PRZEBIEG I FAZY PROGRAMU ADAPTACJI

Faza I. Poznanie

W fazie „Poznania” dziecko zaznajamia się z nowym środowiskiem (przestrzeń, ludzie, dźwięki, zapachy, zwyczaje, smaki), rodzice poznają placówkę i zasady jej funkcjonowania, personel zaznajamia się z dzieckiem i rodzicami. Etap poznawania można realizować jeszcze przed oficjalnym przyjęciem dziecka do instytucji a już po jego zapisaniu.

Przed rozpoczęciem uczęszczania dziecka do instytucji opieki osoba kierująca instytucją organizuje spotkanie z rodzicami nowoprzyjętych dzieci oraz dziećmi, które zostaną przyjęte. Podczas spotkań prezentuje placówkę, jej ofertę, zapoznaje z programem adaptacji, rozdaje rodzicom materiały informacyjne.

• Jeśli dziecko jest przyjmowane w trakcie roku, te działania organizowane są indywidualnie.
• Wyznaczony/a spośród personelu opiekun/opiekunka nawiązuje indywidualny kontakt z rodzicami (telefonicznie, mailowo lub osobiście), przeprowadza wywiad, ew. omawia wypełniony przez rodziców formularz na temat potrzeb i rozwoju dziecka.
• Na podstawie zebranych informacji, opiekun/ka wspólnie z rodzicami ustala indywidualny plan adaptacji w tym: termin rozpoczęcia adaptacji (godziny pobytu, czas pobytu dziecka w pierwszych dniach) oraz udział rodzica/osoby bliskiej.
• Rodzice otrzymują materiały informacyjne dotyczące przebiegu procesu adaptacji oraz znaczenia obecności rodziców w procesie adaptacji dla zdrowia i dobrostanu dziecka.
• Rodzice otrzymują wskazówki, jak przygotować dziecko do rozpoczęcia uczęszczania do żłobka/klubu, takie jak: „wizyta zapoznawcza” w instytucji opieki, stopniowe przyzwyczajanie dziecka do rozstań z rodzicami, zwiększanie samodzielności dziecka itp.

Faza II. Budowanie zaufania

1. Zadania personelu

• Wyznaczony/a spośród personelu opiekun/opiekunka kieruje ku nowemu dziecku szczególną uwagę, stara się nawiązać z nim bliski, ciepły kontakt. Często zwraca się do dziecka po imieniu, wyjaśnia co się będzie działo, zapewnia o swojej obecności i pomocy.
• Opiekun/ka zapoznaje dziecko i towarzyszącą mu osobę bliską z rozkładem dnia, obowiązującymi zasadami, pokazuje gdzie znajdują się ważne miejsca (łazienka, szatnia, kącik zabawek itp.).
• Opiekun/ka respektuje potrzeby zachowania dystansu przez dziecko, obserwowania z boku, nie zmusza do uczestnictwa w zabawach, jeśli dziecko nie jest na to gotowe. Daje czas na oswojenie się z nowym miejscem. Dziecko może siedzieć na kolanach rodzica/osoby bliskiej lub wracać do niej, kiedy tego potrzebuje.
• Opiekun/ka pomaga dziecku w nawiązaniu relacji z innymi dziećmi – przedstawia je grupie, prezentuje ciekawe materiały, inicjuje zabawy z grupą, uważnie rozpoznaje sygnały chęci dziecka do dołączenia do grupy.
• Personel proponuje atrakcyjne zabawy, np. lepienie z ciastoliny, budowanie zjeżdżalni dla samochodów, konstruowanie wieży z dużych klocków, tory przeszkód dla dzieci (tunele, przeszkody, bujaki), przelewanie i przesypywanie w kąciku sensorycznym (stół lub miska z wodą na tarasie) oraz zabawy, które dziecko lubi (rozmowa/ankieta w I fazie adaptacji).
• W razie trudności dziecka (płacz, agresja, wycofanie) opiekun/ka reaguje ze spokojem, zrozumieniem. Oferuje pocieszenie, wsparcie, ale nie zmusza na siłę do niczego. Jeśli dziecko wybiera rodzica/osobę bliską, opiekunka nie interweniuje i nie staje pomiędzy dzieckiem a rodzicem/osobą bliską.
• Opiekun/ka na bieżąco ustala z rodzicem/osobą bliską zakres jej aktywności oraz czas i miejsce pobytu w grupie. Omawia jak dziecko funkcjonowało, jakie pojawiły się postępy, trudności. Wspólnie z rodzicami szuka rozwiązań ewentualnych problemów.
• Jeśli dziecko po dłuższym czasie (po 10 dniach) nadal ma duże trudności adaptacyjne, opiekun/ka konsultuje sytuację z rodzicami i osobą kierującą instytucją oraz psychologiem/psycholożką (jeśli jest zatrudniony/na). Wspólnie z rodzicami mogą zdecydować o wydłużeniu obecności rodzica/osoby bliskiej, modyfikacji planu adaptacji.

2. Zadania rodziców

• Zapewnienie poczucia bezpieczeństwa dziecku przez obecność, uważne (nienadmierne) towarzyszenie dziecku.
• Rodzic ma obowiązek uprzedzenia dziecka o swoim wyjściu.
• Stwarzanie dziecku okazji na stopniowe wchodzenie w zabawy z innymi dziećmi (np. przez siedzenie w jednym określonym miejscu co skłania dziecko do podejmowania prób włączania się w interesujące je zabawy).
• Współpraca z personelem i stosowanie się do wskazówek dotyczących miejsca pobytu i zakresu aktywności.
• Omawianie z personelem postępów w adaptacji dziecka w czasie wyznaczonym na rozmowy przez personel.

 

Faza III. Separacja – powierzenie

Zakończenie okresu adaptacji następuje, gdy dziecko względnie swobodnie funkcjonuje w grupie, chętnie uczestniczy w zabawach, rozstaje się z rodzicami bez większego stresu. Udaną adaptację charakteryzują m.in. następujące oznaki:

• dziecko rozpoznaje opiekunów/ki, pozytywnie na nich/nie reaguje;
• dziecko odchodzi od rodzica i bawi się bez jego udziału;
• dziecko akceptuje pocieszenie od opiekunów/ki;
• dziecko po wyjściu rodzica, nawet jeśli się zasmuci lub wykaże inne negatywne emocje, potrafi się uspokoić w towarzystwie opiekuna/ki;
• dziecko rozpoznaje elementy rutyny w żłobku – odkładanie butów i kurtki na miejsce, mycie rąk przed posiłkiem, siadanie do posiłku itp.;
• dziecko włącza się w zabawy inicjowane przez opiekunkę i/lub inne dzieci;
• dziecko samo sięga po ulubione zabawki;
• dziecko jest w stanie pójść na drzemkę podczas pobytu w żłobku;
• dziecko uczestniczy w posiłkach.

 

Na zakończenie adaptacji opiekun/ka podsumowuje przebieg procesu adaptacji z rodzicami dziecka, przekazuje swoje obserwacje, wnioski, ewentualne rekomendacje do dalszej pracy.

 

 

Szczegółowy zakres standardu 2.5

Zapewnione są warunki do swobodnego poruszania się dzieci

 

W instytucji opieki przestrzeń dla dzieci musi być zorganizowana w sposób umożliwiający im zabawę w zróżnicowany sposób oraz dający możliwości relaksu. Służy temu wydzielenie różnych stref aktywności, wśród których dzieci mogą swobodnie się przemieszczać. Instytucja opieki musi oferować środowisko bogate w rzeczy do zbadania i ułatwiać szereg działań, w tym ruch fizyczny, np. taniec, opowiadanie historii czy aktywności plastyczne.

 

Dobrze zaaranżowana przestrzeń będzie wzbudzać ciekawość, rozwijać kreatywność i samodzielność dzieci, zachęcać do eksploracji, interakcji społecznych. Z kolei przestrzeń chaotyczna, przeładowana bodźcami lub przeciwnie – uboga, monotonna, może utrudniać koncentrację, wywoływać niepokój, zniechęcać do aktywności.

Środowisko fizyczne powinno być tak zorganizowane, żeby nie przytłaczać młodszych dzieci, a starszym zapewniać  wyzwania. Pomaga w tym wydzielenie kilku niezależnych obszarów aktywności. Sprzęt i materiały powinny być swobodnie dostępne, aby wspierać zainteresowania i potrzeby dzieci oraz stanowić wyzwanie i poszerzać ich myślenie i możliwości. Dobrze przygotowane środowisko fizyczne ułatwia pracę opiekunom i sprawia, że dzieci mogą samodzielnie uczyć się współżycia społecznego.

 

Materiały powinny być bezpieczne dla dzieci odpowiednie, by samodzielnie mogły z nich korzystać dostępne przez dłuższy czas, aż do wyczerpania zainteresowania.

 

Wskazówki umożliwiające organizację przestrzeni:

• układ mebli w pomieszczeniu powinien jasno rozdzielać miejsca na różne aktywności – do głośnej zabawy, odpoczynku, czytania itd.;
• meble powinny być mobilne tak, żeby można było wyodrębniać mniejsze przestrzenie;
• półki, okna, lustra powinny być na wysokości wzroku dzieci;
• wieszaki na ubrania i półki z rzeczami osobistymi dzieci powinny być na wysokości odpowiedniej do ich wzrostu,  aby wzmacniać ich samodzielność;
• materiały edukacyjne i zabawki do użytku dzieci powinny znajdować się w ich zasięgu w przezroczystych pojemnikach lub na niskich półkach;
• w pomieszczeniu powinny znajdować się schodki, podesty, zmiany wysokości podłogi, gdzie dzieci mogą się wspinać;
• powinna być wyznaczona przestrzeń gdzie można biegać, (może to być na zewnątrz budynku – należy dać możliwość dzieciom codziennego biegania na powietrzu);
• powinny być wydzielone miejsca, gdzie dziecko może się bezpiecznie schować i jest zachowana jego prywatność.

 

 

Szczegółowy zakres standardu 2.6

Zapewnione są warunki do odpoczynku dzieci

 

Odpoczynek/spanie  jest  jedną  z  rutynowych  czynności w placówkach dla małych dzieci. Czynność ta jest ważna nie tylko w kontekście fizycznego funkcjonowania dziecka, ale również w procesie jego edukacji i dobrostanu psychicznego. Przestrzeń tę, gdy nie jest oddzielnym pomieszczeniem, można stworzyć za pomocą rozkładanych materaców lub leżaków. Warto stworzyć możliwość przyciemnienia pomieszczenia, np. za pomocą rolet czy zasłon.

Dzieci potrzebują chwil na odpoczynek również poza czasem na drzemkę. Dlatego w sali dla dzieci powinna być wydzielona strefa wyciszenia (może być połączona ze strefą czytania) wyposażona w wygodne poduszki,

miękkie maty, namiot lub baldachim, książeczki. Będzie to miejsce na odpoczynek, relaks, bycie ze sobą, miejsce do czytania i oglądania książeczek. Dobrze sprawdzają się tu słuchawki wyciszające – szczególnie ważne dla dzieci z nadwrażliwością słuchową. Wskazane jest wydzielenie miejsca, gdzie dziecko może się schować i jest zachowana jego prywatność (np. namiot, miejsce pod schodkami, kącik sali).

 

 

Szczegółowy zakres standardu 2.7

Zapewnione są warunki do zachowania intymności podczas czynności higienicznych dzieci

 

Miejsce do czynności toaletowych powinno zapewniać dzieciom intymność, ale także być łatwo dostępne dla personelu. Powinno dawać dzieciom poczucie prywatności adekwatne do ich samodzielności w czynnościach higienicznych i zgodnie z ich potrzebami. Niewskazane jest przebieranie dzieci w ogólnej sali. Jeśli nie ma możliwości  odseparowania dziecka na czas przebierania (np. u dziennego opiekuna), to należy zadbać o to, żeby przebieranie odbywało się w sposób uniemożliwiający ingerencję w to innym dzieciom.

W instytucji należy dostosować łazienkę do dzieci, tak by mogły samodzielnie z niej korzystać (w zakresie swoich kompetencji). Dzięki temu szanowane jest ich prawo do prywatności i wspomagany proces usamodzielniania. Dostosowanie łazienki oznacza np.:

• zapewnienie stabilnych, nieślizgających się podestów dla dzieci;
• zapewnienie nakładek na sedesy;
• umiejscowienie ręczników/papieru w zasięgu dzieci (nisko);
• zamieszczenie lustra.

 

 

Szczegółowy zakres standardu 2.8

Zapewnione są warunki do rozwijania samodzielności dzieci w czasie posiłków

 

W aranżacji przestrzeni związanej z posiłkami ważne jest zwracanie uwagi na bezpieczeństwo dzieci, funkcjonalność i zapewnienie dzieciom jak największej samodzielności. Poniżej wskazówki/propozycje do zorganizowania przestrzeni w sposób sprzyjający rozwijaniu samodzielności dzieci w czasie posiłków:

• Podłoga powinna być zmywalna ze względu na to, że podczas posiłków (podobnie jak zabaw plastycznych) wiele produktów spada na podłogę a nadmierna dbałość o stan podłogi w czasie jedzenia uniemożliwia dzieciom ćwiczenia samodzielności.
• Woda do picia i kubeczki powinny znajdować się w zasięgu wzroku dzieci.
• Układ stolików, przy których dzieci jedzą powinien umożliwiać im wzajemną obserwację i kontakt ze sobą.
• Dzieci powinny widzieć co im się nakłada (pojemniki z jedzeniem, waza z zupą, dzbanki z piciem powinny być w zasięgu wzroku dzieci).
• Dzieci wraz z wiekiem mają stopniowo coraz więcej możliwości samodzielnego nakładania sobie elementów posiłku na talerz (np. nakładanie surówki czy warzyw lub dodawanie składników do kanapki).

 

 

Szczegółowy zakres standardu 2.9

Zapewnione są warunki do artystycznej ekspresji dzieci

 

W przestrzeni dla dzieci powinna zostać wydzielona strefa do artystycznej ekspresji i działań sensorycznych, wyposażona w łatwo zmywalne stoliki stojące na zmywalnej podłodze oraz półki z papierem, farbami, kredkami,  masami plastycznymi, klejem itp. Warto zadbać, żeby miejsce to było w pobliżu źródła wody (umożliwia to wykorzystanie wody jako materiału sensorycznego oraz łatwe sprzątanie po zajęciach).

 

 

Szczegółowy zakres standardu 2.10

Zapewnione są warunki do kontaktu dzieci z naturą

 

Kontakt dzieci z naturą powinien być umożliwiany przede wszystkim poprzez:

1|  Możliwość zabawy i codziennego pobytu na świeżym powietrzu w kontakcie z naturą

Ogród lub plac zabaw (gdy instytucja nie posiada na terenie takich możliwości rolę tą może pełnić miejscowy plac zabaw lub park) to absolutnie kluczowe przestrzenie dla rozwoju małych dzieci. Pozwalają na swobodny ruch, kontakt z przyrodą, rozwijanie odwagi i sprawności fizycznej. Dobrze jest gdy przestrzeń zewnętrzna powinna oferuje:

• zróżnicowane powierzchnie – trawa, piasek, ziemia – do chodzenia, biegania, czworakowania;
• przestrzeń do zabaw ruchowych – miejsca do biegania, kopania piłki, jazdy na rowerkach, hulajnodze;
• możliwość manipulowania naturalnymi materiałami – piaskownica, miejsce na przelewanie wody;
• elementy stymulujące zmysły – rabatki z pachnącymi ziołami, krzewy o różnych fakturach liści, karmnik dla ptaków;
• miejsce na ogródek – grządki, gdzie dzieci mogą siać, sadzić, podlewać, obserwować rozwój roślin;
• strefę ciszy – ławeczki, stoliki w zacisznym miejscu, domek lub tipi do odpoczynku, czytania.

2| Obecność elementów naturalnych wewnątrz budynku, np.:

• ustawienie bezpiecznych dla dzieci gatunków roślin – o różnorodnych fakturach, kolorach, zapachach i umożliwienie dzieciom wspólnej ich pielęgnacji;
• używanie naturalnych materiałów z drewna (meble, podłogi, elementy dekoracyjne z drewna wprowadzają ciepło, przytulność, kojarzą się z domem);
• urządzenie kącika sensorycznego – z pojemnikami z piaskiem, ryżem, fasolą, wodą, które dzieci mogą przesypywać, przelewać, dotykać;
• wykorzystanie naturalnego światła – duże okna, przeszklone drzwi, świetliki dają poczucie kontaktu z zewnętrzem, zmieniającą się pogodą, porami dnia.

 

Kontakt z naturalnymi materiałami stymuluje zmysły dzieci, daje okazję do eksperymentowania, obserwacji zmian, buduje szacunek i zaciekawienie światem przyrody.

 

 

Szczegółowy zakres standardu 2.11

Zapewnione są warunki do aktywności edukacyjnych dzieci umożliwiających im poznawanie świata

 

Przygotowując przestrzeń dla najmłodszych dzieci, trzeba mieć na uwadze, że doświadczają jej one sensorycznie,  dlatego dodanie elementów stymulujących sensorycznie wzbudza ich ciekawość i zachęca do eksploracji. Z tego powodu należy używać tak dużo naturalnych materiałów, jak to możliwe.

 

Wskazówki dotyczące warunków do odkrywania świata przez dzieci:

Sprzęt i materiały powinny być swobodnie dostępne i otwarte, aby wspierać zainteresowania i potrzeby dzieci oraz stanowić wyzwanie i poszerzać ich myślenie i możliwości. Zabawki i przedmioty które wzbudzają ciekawość dzieci mogą być umieszczone w oddzielonych strefach i gromadzone w przenośnych koszach na zabawki lub pojemnikach z tworzywa (oznaczonych w sposób zrozumiały dla dzieci). Dobrze przygotowane środowisko fizyczne  ułatwia pracę opiekunom i sprawia, że dzieci mogą bardziej samodzielnie doświadczać, bawić, uczyć od siebie i eksperymentować. Dobrze jest, gdy w pomieszczeniu, gdzie bawią się dzieci, znajdują się np.:

• zestaw dużych elementów do tworzenia konstrukcji, torów przeszkód (piankowe klocki równoważne, tunel, zjeżdżalnia);
• klocki z tworzywa sztucznego lub drewniane;
• piłki i inne miękkie przedmioty do rzucania lub turlania;
• labirynty przestrzenne, puzzle, układanki;
• kolejka drewniana, różne samochody;
• wózki lub pojemniki umożliwiające przewożenie/przesuwanie różnych przedmiotów;
• lalki, otulanki, łóżeczko, wózki, kocyki;
• zabawki pluszowe, miękkie przytulanki;
• coś do ciągania i pchania;
• figurki ludzi i zwierząt;
• różnej wielkości pudełka, pojemniki z pokrywkami;
• akcesoria codziennego użytku (np. łyżki drewniane, miski, zamykane pudełka).

 

Należy zachować równowagę w zakresie wyposażenia – rozwojowi dzieci nie sprzyja nadmierne ograniczanie dostępu do zabawek, ale równie niepożądana jest sytuacja, gdy dzieci mają do swej dyspozycji zbyt wiele zabawek. Powoduje to poczucie chaosu, zmęczenia, przeciążenia, rozdrażnienia. W pomieszczeniu pełnym zabawek dziecko nie wie, na której się skoncentrować, zwykle bierze do rąk jedną zabawkę po drugiej, odrzucając poprzednią.